O Instituto Português do Oriente (IPOR), vai coordenar a política cultural a da língua de Portugal na China e em duas regiões adjacentes, os países da Associação das Nações do Sudeste Asiático (ASEAN) e a área de Japão/Coreia do Sul. A intenção foi definida num documento de orientação estratégica divulgado pelo Instituto Camões (IC) explicada pela “crescente afirmação da Índia e da China como gigantes económicos” e ainda “a crescente importância que Macau vem adquirindo como plataforma regional de diálogo com os espaços da lusofonia”.
A intenção está expressa num documento de orientação estratégica do Instituto Camões (IC), apresentado em Julho, pela presidente do IC, Ana Paula Laborinho, durante a Assembleia-geral do IPOR. O documento define para toda a Ásia três “pontos de coordenação irradiadores”, as posições da rede do IC em Timor-Leste, na Índia e na China.
A escolha da Índia e China é explicada pela “crescente afirmação da Índia e da China como gigantes económicos” que apostam em I&D (investigação e Desenvolvimento), o que justifica a sua eleição “como objectivo prioritário de uma política cultural externa na região”, à semelhança, do que fizeram países como a Espanha, que em 2000 elegeu a Ásia como objectivo de política externa para a década, explica o IC na sua página na internet.
Quanto ao IPOR, que está implantado em Macau, o documento diz ser “entender do Instituto Camões que a acção externa nos domínios da língua e da cultura portuguesas ganhariam com a reutilização do modelo” que esteve na sua origem, não só pela distância de Portugal, mas também pelo “aproveitamento das sinergias assentes em proximidades culturais e, sobretudo, em condições materiais e simbólicas instituídas em Macau”.
No mesmo documento é referido que em relação ao IPOR, “com a reformulação dos estatutos ocorrida em Maio de 2009”, aquele instituto “restringiu a sua actuação a Macau e apenas ao domínio da língua”, passando o Estado Português, através do IC, a “assegurar sozinho os encargos financeiros relativos às estruturas existentes nos países do Sudeste Asiático, China, Coreia do Sul e Japão, antes partilhados”. No entender do IC, com essa mudança não foi encontrado “um modelo que pudesse beneficiar da posição estratégica do IPOR, bem como dos seus recursos humanos e materiais”. O Instituto ocupa actualmente um piso do edifício do Consulado-Geral de Portugal em Macau e detém o espaço onde está instalada a Livraria Portuguesa.
O IC defende no documento que “a crescente importância que Macau vem adquirindo como plataforma regional de diálogo com os espaços da lusofonia”, e as directivas do governo chinês, podem fazer beneficiar o IPOR “ou idêntico modelo”, da “cooperação com instituições locais” de Macau na formação de professores, na oferta de cursos extracurriculares e para fins específicos e na promoção de actividades culturais complementares do ensino da língua, “potenciando os meios materiais e humanos actualmente subaproveitados”. O português é língua oficial de Macau até 2049.
MACAU: PONTO DE PARTIDA PARA OUTRAS REGIOES
Ainda relativamente à China e a Macau, o documento destaca que o aumento da procura do português foi consequência das orientações dadas às universidades para introduzirem nos seus planos de estudos pelo menos duas opções de língua estrangeira. Actualmente, “existem seis leitorados e docência de português em pontos estratégicos (Beijing [Pequim], Tianjin, Xangai, Hua Qiao, Chengdu, Cantão, Hong Kong) ”, resultando alguns cursos de protocolos com universidades portuguesas, “o que deve ser incentivado”.
O documento define que, aproveitando a “condição de Macau como plataforma regional de política cultural externa”, lhe sejam agregadas duas outras grandes regiões. Os países da ASEAN, “onde desenvolvemos acção cultural – Indonésia, Malásia, Singapura, Tailândia, Vietname -, mas também aqueles onde pretendemos desenvolver ou retomar essa acção”, defende o documento. A segunda área de intervenção engloba a Coreia do Sul e o Japão.
TIMOR-LESTE: PLATAFORMA PARA A OCEÂNIA
Já a escolha de Timor-Leste como pólo coordenador de uma região asiática que engloba ainda a Austrália e a Nova Zelândia, decorre, segundo o texto, da sua “condição de país que escolheu o português como língua oficial”. “No caso de Timor-Leste, a sua relevância enquanto único país de língua oficial portuguesa na região justifica por si só a condição de pólo de coordenação”, frisa o documento.
Naquele pólo, o principal objectivo será “alcançar uma eficaz coordenação entre todos os actores da cooperação portuguesa no domínio da língua”. Uma recomendação é deixada ao Centro Cultural Português/IC de Díli no sentido de “reforçar a sua intervenção utilizando instalações de outras instituições, enquanto não dispõe de um espaço adequado às várias valências que é desejável possuir - biblioteca, livraria, Sala de exposições, auditório, centro de recursos pedagógicos”.
O documento enumera ainda as razões para aproveitar os recursos portugueses disponíveis em Timor-Leste, com vista a desenvolver uma política de língua na Austrália: a existência de uma comunidade portuguesa estimada em mais 50 mil pessoas e o aumento do interesse pelo português com a independência de Timor-Leste.
A resposta a estas solicitações “passa pelo apoio à abertura de cursos de licenciatura em universidades australianas, tendo como principal objectivo a formação de professores e, ainda, o estabelecimento de protocolos com as autoridades australianas para a oferta do português no ensino secundário, no sentido, aliás dos programas locais de promoção do multilinguismo”, acrescenta.
ÍNDIA: APROVEITAR A DIMENSÃO GEOGRÁFICA
A escolha do outro pólo estratégico, representado pela Índia, “deriva do reconhecimento da sua dimensão geográfica e crescente importância nos sectores da investigação e das tecnologias”, refere o documento de orientação estratégica.
O texto destaca ainda “o particular contexto do Estado de Goa”, onde “tem aumentado o interesse pelo português”. Actualmente, a cooperação do IC se restringe às universidades de Nova Deli, Calcutá e Goa, e a cursos esporádicos em Damão e Diu, “sendo a maioria leccionados por professores locais”.
O documento aponta a “necessidade de programas de formação e elaboração de materiais didácticos, inclusive no Estado de Goa, onde a Fundação Oriente desenvolve um programa de apoio financeiro às escolas do ensino secundário que oferecem português” e de “uma boa articulação entre o Centro Cultural Português em Nova Deli e o Centro de Língua Portuguesa em Goa, enquanto pontos de uma estratégia irradiadora do português como língua de comunicação internacional na Índia».
O IC detém uma posição maioritária (51 por cento) no IPOR, sendo o restante capital pertença da Fundação Oriente (44 por cento) e de um conjunto de empresas portuguesas.
[Retirado do jornal “Mundo Português”]
Kamoinso (Camões) institutas kuria tris koordinavimo taškus Azijoje
Portugalų Rytuose Institutas (IPOR) koordinuos kultūrinę politiką ir portugalų kalbą Kinijoje bei dviejuose kaimyniniuose regionuose – Pietryčių Azijos Tautų Asociacijos (ASEAN) šalyse ir Japonijos-Pietų Korėjos srityje. Ketinimą apibrėžtė Kamoinso instituto paskelbtas strateginio orientavimosi dokumentas, aiškinantis “Indijos ir Kinijos svarbos augimą kaip ekonomikos galiūnių” ir netgi “augančią Makau svarbą kaip dialogo su portugališkai kalbančiomis šalimis tramplinu regione”.
Kamoinso istitutas (IC) išreiškė ketinimą strateginio orientavimosi dokumente, kurį liepos mėnesį pristatė IC prezidentė Ana Paula Laborinho IPOR generalinės asamblėjos metu. Dokumentas apibrėžia visai Azijai tris “svarbiausius koordinavimo taškus”, IC tinklo padėtį Rytų Timore, Indijoje ir Kinijoje.
Indijos ir Kinijos pasirinkimas aiškinamas “Indijos ir Kinijos svarbos augimu kaip ekonomikos galiūnių”, kurios investuoja į tyrimus bei vystymąsi, taip pat aiškinamas “kaip objektyvus pirmenybės teikimas kultūrinei užsienio politikai regione”, o taip pat ir tuo, ką darė kitos šalys kaip Ispanija, kuri 2000 m. pasirinko Aziją kultūrinės užsienio politikos objektu šiai dekadai, - rašoma Kamoinso instituto internetiniame puslapyje.
Apie IPOR, kuris yra įsikūręs Makau, dokumentas sako, kad “Kamoinso instituto požiūriu, veikla užsienyje galėtų plėstis tose srityse, kuriose jau paplitusi portugalų kalba bei kultūra“, ne vien dėl atstumo iki Portugalijos, bet ir dėl „kitų kultūrinių jėgų panaudojimo ir, labiausiai, dėl kultūrinio artumo sąveikos bei simbolinių sąlygų Makau“.
Tame pačiame dokumente teigiama, jog ryšium su IPOR “su statuto performulavimu 2009 m. gegužę” šis institutas „apribojo savo veiklą Makau iki kalbos srities“, per Kamoinso institutą Portugalijos Respublikai „užtikrinti tik santykinę finansinę atsakomybę esamoms struktūroms Pietų Azijos valstybėse – Kinijoje, Pietų Korėjoje ir Japonijoje, prieš jas paskirstant“. IC požiūriu dėl šio pokyčio nebuvo rastas „naudos modelis nei IPOR strateginės pozicijoje, nei žmogiškuose ar materialiniuose ištekliuose“. Šiuo metu institutas užima vieną Portugalijos Generalinio Konsulo aukštą Makau mieste ir užima vietą, kurioje yra Portugališkas knygynas.
IC dokumente teigia, kad “auganti Makau svarba kaip dialogo su portugališkai kalbančiomis šalimis tramplino regione” ir Kinijos vyriausybės direktyvos gali pasitarnauti IPOR “tapačiu modeliu”, Makau mokytojų struktūros “bendradarbiavimu su vietinėmis institucijomis”, su siūlymu neauditoriniams kursams ir specifiniams tikslams bei papildomų kultūrinių veiklų mokant kalbos skaitinimu, “galimai panaudojant visas priemones bei žmogiškuosius išteklius”. Portugalų kalba yra oficiali Makau kalba iki 2049 m.
MAKAU: ATSPIRTIES Į KITUS REGIONUS TAŠKAS
Palyginus Kiniją su Makau, dokumente išskirta, jog portugalų paieškos augimas buvo universitetams duotos orientacijos – pristatyti savo studijų planuose mažiausiai dvi užsienio kalbų pasirinkimo galimybes – pasekmė. Šiuo metu yra “strateginiuose tiksluose numatyti šeši docento ir portugalų kalbos docento kursai (Pekine (Beijing), Tiandžine (Tianjin), Šanchajuje (Shanghai), Hua Qiao, Chengdu, Honkonge (Hong Kong)”, iš kurių išplaukia keletas protokolinių krypčių su Portugalijos universitetais, “kas turėtų skatinama”.
Dokumentas teigia, jog naudojimasis “Makau sąlygomis kaip regiono tramplinu kultūrinei politikai” sujungtų miestą su kitais dviem didžiuliais regionais. ASEAN šalys, “kuriose vystome kultūrinę veiklą – Indonezija, Malaizija, Singapūras, Tailandas, Vietnamas, - bei tos, kuriose ketiname vystyti tokias veiklas ar vėl užimti prarastas pozicijas”, - apie jas kalba dokumentas. Antra intervencijos sritis apima Pietų Korėją ir Japoniją.
RYTŲ TIMORAS: TRAMPLINAS Į OKEANIJĄ
Rytų Timoro pasirinkimą kaip koordinatovimo Azijos regione centrą, kuris taip pat apima Australiją bei Naująją Zelandiją, nulėmė, pasak teksto, jo “portugalų kalbos, kaip oficialios šalies kalbos, pasirinkimas”. “Rytų Timoro atveju, jo svarba, kaip vienintelės šalies savo regione, kurioje portugalų kalba yra valstybinė, pateisina sąlygą būti vienu iš koordinavimo centrų”, teigia dokumentas.
Šiame centre pagrindinis tikslas yra “siekti efektyvaus koordinavimo tarp visų narių portugalų kalbos bendradarbiavimo srityje”. Viena rekomendacija yra duota Portugalijos kultūros centro/Kamoinso instituto (IC) Dilio mieste (Rytų Timoras), siekiant “sustiprinti savo intervenciją, pasinaudojant kitomis institucijomis, nors nėra pakankamai vietos, kuri, pageidautina, būtų biblioteka, knygynas, parodų salė, auditorija arba pedagoginių išteklių centras”.
Dokumente taip pat nurodomi Portugalijos plėtros ištekliai Rytų Timore, su vizija plėtoti kalbų politiką Australijoje: priežastys yra dvi – tai, kad portugalų bendruomenė sudaro apytikriai daugiau nei 50 000 žmonių, bei augantis susidomėjimas portugalų kalba dėl Rytų Timoro nepriklausomybės.
Atsakymas į šiuos prašymus "yra parama įsteigiant bakalauro kursus Australijos universitetuose, mokytojų rengimą turint pagrindiniu tikslu, taip pat ir protokolų sukūrimas kartu su Australijos valdžios institucijomis dėl portugalų kalbos mokymo vidurinėse mokyklose šalia vietos programų, skirtų skatinti daugiakalbystę”, pridurta.
INDIJA: PASINAUDOTI GEOGRAFINIU ASPEKTU
Kito strateginio centro – Indijos – pasirinkimas “kyla iš jos geografinio dydžio pripažinimo ir didėjančią svarbą mokslinių tyrimų ir technologijų srityse”, teigiama strateginiame dokumente.
Tekste taip pat pabrėžiama, kad yra f“atsižvelgiama į konkrečias sąlygas Goa”, kur “vis labiau didėja susidomėjimas Portugalija”. Šiuo metu bendradarbiavimas su IC apsiriboja tik su universitetais Naujajame Delyje, Kalkutoje ir Goa, ir pavieniais kursais Damanas ir Diu, “kurių daugumą dėsto vietos mokytojai”.
Šiame dokumente pabrėžiama, jog “reikia mokyti ir rengti mokymo medžiagą, įskaitant Goa miestą, kur Rytų fondas rengia finansinės paramos programą, skirtą vidurinėms mokykloms, siūlančioms portugalų kalbos kursus” ir “glaudžius sąryšius tarp Portugalų kultūros centro Naujajame Delyje ir Portugalų kalbos centro Goa, kaip taškų, nušviečiančių portugalų, kaip tarptautinio bendravimo, kalbos mokymo strategiją Indijoje“.
Kamoinso institutas sudaro daugumą (51 procentas) IPOR, likusi kapitalo dalis priklauso Rytų fondui (44 procentai) ir Portugalijos bendrovių grupei.
[Paimta iš laikraščio "Portugalų pasaulis" ("Mundo Português”)]
.JPG)
